9.7 Blohm + Voss


Blohm + Voss (spelling tot 1965: Blohm & Voss) is een Duitse scheepswerf met het hoofdkantoor in Hamburg-Steinwerder aan de zuidelijke oever van de Norderelbe. Het werd opgericht in 1877 en is de laatste van de grote scheepswerven in de haven van Hamburg. De bedrijfsonderdelen van de scheepswerf zijn sinds 1996 overgedragen aan onafhankelijke bedrijven: Blohm + Voss Shipyard GmbH voor scheepsbouw, Blohm + Voss Repair GmbH voor scheepsreparaties en Blohm + Voss Industries GmbH voor mechanische en fabriekstechniek. Op 28 september 2016 kondigde de scheepswerf Bremer Lürssen aan dat het Blohm + Voss zou overnemen. De koper was hun dochteronderneming Lürssen Maritime Beteiligungen GmbH & Co KG. Sinds 4 juli 2017 opereert het bedrijf als Blohm + Voss B.V. & Co. KG

Olympic Voyager       bouwnummer 961          1998

Op 5 april 1877 richtten Hermann Blohm en Ernst Voss de scheepswerf en machinefabriek Blohm & Voss op als een open handelsmaatschappij. Ze huurden een oppervlakte van 15.000 m² op het Elbe-eiland Kuhwerder van de nogal verdachte senaat van de Hanzestad Hamburg (spelling tot 1946: Kuhwärder).

De Hamburgse rederijen gaven er de voorkeur aan hun nieuwbouw in gebruik te nemen bij gevestigde scheepswerven in Engeland. Daarom ontbrak de nieuw opgerichte scheepswerf. Het bedrijf bouwde een ijzeren staaf genaamd Flora op eigen risico en kosten en verkocht het aan de Hamburgse rederij M.G. Amsinck. De eerste externe bestelling voor een kleine raderstoomboot genaamd Elbe werd slechts anderhalf jaar na de oprichting van het bedrijf ontvangen. Het eerste schip werd gelanceerd op 10 mei 1879 met de vrachtstomer Burg (bouwnummer 3).

Blohm & Voss was in staat om verdere inkomende orders te registreren, waarvan het volume echter nauwelijks voldoende was. Om deze reden werden op eigen kosten nog twee schepen gebouwd en werd de Rosario verkocht aan Hamburg Süd en Professor Woermann aan de Woermann-lijn.

Met de bouw van het Dock I drijvend dok werden, naast het nieuwe gebouw, ook reparaties uitgevoerd; dit verbeterde de economische situatie aanzienlijk. Al in 1887 diende het management een aanvraag in bij de Senaat om het werfgebied uit te breiden. Blohm & Voss had op dat moment 1200 medewerkers. In 1891 werd het bedrijf omgezet in een commanditaire vennootschap op basis van aandelen. Hamburgse kooplieden Carl Laeisz en Adolph Woermann werden voorzitter van de raad van toezicht.

File:SMS Kaiser Friedrich III.PNG - WikipediaMet de SMS Kaiser Charlemagne werd voor het eerst een groot oorlogsschip afgeleverd aan de keizerlijke marine in 1899, na de kleine cruiser SMS Condor in 1892, vanwege de Fleet Act. Als gevolg hiervan nam het aandeel marineschepen aanzienlijk toe. De militaire branche genereerde hoge winsten en werd als crisisbestendig beschouwd omdat de keizerlijke marine zich bewapende tegenover imperialistische ambities. De scheepswerf vestigde zich als de belangrijkste bouwwerf voor oorlogsschepen van de keizerlijke marine.

In 1905 werd het gebied uitgebreid tot 560.000 m² met een waterkant van drie kilometer via een nieuwe huurovereenkomst met de Senaat van Hamburg. Dit gaf Blohm & Voss ‘s werelds grootste gesloten scheepswerfgebied en, met de nieuwe hamerdragende kraan, de grootste kraan in zijn soort. Dit werd gevolgd in 1906 door een licentieovereenkomst met Parsons voor de bouw van turbines, en de kleine kruiser SMS Dresden was de eerste turbine en het schip met vier schroeven scheepswerf. Gedurende deze tijd was de scheepsarchitect Ernst Foerster (scheepsbouwingenieur) hoofd constructie bij Blohm + Voss.

Dock 5 met 46.000 ton hefvermogen werd ’s werelds grootste drijvende dock in 1908. Ernst Voss trad in 1913 toe tot de Raad van Commissarissen en stierf in 1920.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd de productie voornamelijk overgeschakeld naar de bouw van onderzeeërs, zelfs als het bedrijf geen ervaring had met onderzeeërs en de scheepswerven niet waren ontworpen voor dergelijke kleine constructies. Er werden in totaal 98 onderzeeërs gemaakt. Slechts enkele koopvaardijschepen, zes grote torpedoboten en de kleine cruiser SMS Cöln werden gebouwd in de oorlogsjaren. Twee Mackensen-klasse gevechtskruisers waren niet langer voltooid. Vrouwen en krijgsgevangenen werden ingezet om de arbeiders te vervangen die afwezig waren in militaire dienst.

De poging tot protest Council of Soldiers nam op 11 november 1918 geen controle over de scheepswerf. Vanwege de eisen van goedkope geldcursussen in het buitenland waren er tot 1922 veel bestellingen, zelfs zonder oorlogsschipconstructie. In de daaropvolgende jaren werden echter slechts enkele schepen vervaardigd, de meeste voor de rederijen van HAPAG en Norddeutsche Lloyd.

Hermann Blohm stierf in 1930, zijn zonen Rudolf en Walther Blohm hadden het management van het bedrijf overgenomen sinds het einde van de oorlog. Tijdens de wereldwijde economische crisis was de scheepswerf tevreden met kleine bestellingen en het slopen van oude schepen. In 1932 had de scheepswerf iets minder dan 3.000 werknemers.
Rudolf en Walther Blohm verwelkomden de machtsovername door de nationaal-socialisten, aangezien publieke middelen nu naar de scheepsbouw stroomden ter voorbereiding op de oorlog en het aantal orders weer toenam als gevolg van de upgrade, zelfs voor de export. Met de nieuwe constructie van de Gorch Fock verliet een groot zeilschip de werf in 1933. Walther Blohm bouwde een andere pijler met de dochter Hamburger Flugzeugbau GmbH. De scheepswerf was een van de belangrijkste producenten van koopvaardijschepen en oorlogsschepen in het Duitse rijk.

Friedrich Petersen - WikipediaBlohm & Voss bouwden onder andere de zware cruiser Admiral Hipper (1936) van de marine en het passagiersschip Wilhelm Gustloff (1937) van de “N.S.-Community Kraft durch Joy (KdF)“. Op dit moment had de werf weer ongeveer 14.000 werknemers. De vieringen voor de lancering van het slagschip Bismarck op 14 februari 1939, gedetailleerd weergegeven in de bioscoopjournaals, werden ontworpen als een nationale propagandashow in het midden van de haven van Hamburg. Tijdens de Tweede Wereldoorlog richtte het bedrijf zich volledig op de bouw van onderzeeërs, voornamelijk de types VII C en XXI. B & V bouwde met 224 onderzeeërs (waarvan 30 niet werden voltooid) ongeveer 20 procent van in totaal 1153 marineboten en was daarmee de grootste aannemer vóór de AG Weser behorende tot de Deschimag-groep in Bremen.

File:Leerstehendes Trockendock Elbe 17.jpg - Wikimedia CommonsHet 351 meter lange droogdok Elbe 17, gebouwd in opdracht van het opperbevel van de marine, werd in 1942 voltooid en verhuurd aan de scheepswerf. In hetzelfde jaar werd Rudolf Blohm hoofd van de belangrijkste scheepsbouwcommissie van het Rijksministerie voor Bewapening en Munitie, onder leiding van Albert Speer. Zijn taak was om de onderzeeërproductie voor de marine te verhogen, terwijl de civiele scheepsbouw in bezet Europa werd gestimuleerd.

Toen hij faalde omdat hij niet genoeg arbeiders, materialen en bouwplaatsen kon bieden, werd hij van de post verwijderd. Knelpunten deden zich ook voor op onze eigen scheepswerf. Walther en Rudolf Blohm zetten duizenden dwangarbeiders uit heel Europa in om te kunnen voldoen aan de eisen van de nationaal-socialistische regering, met name de toename van de bouw van onderzeeërs. Vandaag zijn 26 kampen bekend in het stadsgebied, die werden geëxploiteerd door Blohm & Voss Schiffbau of waarbij ze betrokken waren, twee op de site Steinwärder en twee meer op de site van de dochteronderneming Hamburger Flugzeugbau GmbH in Finkenwerder.

Vanaf de zomer van 1944 werden ook gevangenen uit het concentratiekamp Neuengamme ingezet; op 9 oktober 1944 richtten Blohm & Voss een satellietkamp op van het concentratiekamp op de binnenplaats naast de zuidelijke ingang van de oude Elbe-tunnel. Ongeveer 600 gevangenen werden daar geïnterneerd en gedwongen te werken, waaronder grotere groepen uit Polen en de Sovjetunie. Ongeveer een vijfde van de gevangenen werkte in de machinefabriek als draaimachines, machinebouwers, kraanmachinisten of in vergelijkbare functies. Na bombardementen werden gedetineerden ook gebruikt om niet-ontplofte munitie en andere opruimingen onschadelijk te maken. Overlevenden meldden regelmatig misbruik en pesterijen, zowel tijdens als buiten het werk. Het exacte aantal slachtoffers kan niet meer worden bepaald, er moeten minstens 250 doden worden aangenomen .
Blohm & Voss helikoptersteigers opgeblazen na de oorlog met Type XXI onderzeeërs

In februari 1945 werkten nog 16.339 werknemers, voornamelijk dwangarbeiders en gevangenen uit het concentratiekamp Neuengamme, op de scheepswerf. Op verzoek van het management liet de SS het satellietkamp op 12 april 1945 op Steinwärder leegmaken en de overlevende gevangenen terugvoeren naar het hoofdkamp van Neuengamme.

De scheepswerf werd in totaal 38 luchtaanvallen getroffen, de eerste keer op 18 mei 1940. In totaal werden 1667 explosieve en 3503 brandbommen geregistreerd. Vanwege de drie schuilkelders op de site waren de slachtoffers onder de arbeiders relatief klein. De werf werd aan het einde van de oorlog zwaar verwoest, maar kon nog steeds werken. Op 31 december 1945 beval het Britse militaire bestuur de sluiting. In 1946 is de Helg opgeblazen en vervolgens ontmanteld bijna alle resterende faciliteiten als reparaties in overeenstemming met de beslissingen in de laatste notulen van de Potsdam-conferentie.

Er werd geen monument opgericht voor het concentratiekamp-subkamp aan de Hermann-Blohm-Straße van vandaag. Blohm + Voss betaalt echter jaarlijks een onbekend bedrag in het compensatiefonds voor dwangarbeiders. In 1953 richtte de ondernemingsraad een gedenkplaat op voor elf voormalige scheepswerfarbeiders vermoord in concentratiekampen op het bedrijfsterrein, onder andere Dagobert Biermann en acht leden van de groep Bästlein-Jacob-Abshagen werden herdacht. De locatie van de tablet is onbekend.

In 1950 had de werf slechts 48 werknemers en 127 werknemers. Nadat de demontage voltooid was, werd Steinwerder Industrie AG opgericht op 1 april 1951, die geleidelijk toestemming kreeg om schepen te repareren (1953), kust (1954) te bouwen en vervolgens zeeschepen (eind 1954). Dit werd gevolgd in 1955 door de hernoeming van Blohm & Voss AG. 50 procent van het aandelenkapitaal voor 20 miljoen Deutschmarks werd verkocht aan Phoenix-Rheinrohr AG. Het grootste deel was eigendom van Amélie Thyssen. De Thyssen-groep kreeg dus steeds meer invloed en de familie Blohm trok zich na verloop van tijd terug uit het bedrijf. In de daaropvolgende jaren richtte het bedrijf zich vooral op de bouw van bulkcarriers. Sinds 1962 zijn orders van de Duitse marine en voor oorlogsschipbouw van over de hele wereld opnieuw op grotere schaal aanvaard.

Nadat het dok van de Elbe 17, dat na de Tweede Wereldoorlog was gesloten, opnieuw werd opgestart op 12 december 1967, had de scheepswerf een van de grootste droogdokken van Europa.

DDG HansaIn 1968 werden de eerste volle containerschepen (1e generatie) van de scheepswerf gebouwd; de Elbe Express en Alster Express voor de Hamburg-Amerikaanse Packetfahrt-Actien-Gesellschaft (HAPAG). Destijds waren er ongeveer 7.800 mensen werkzaam.

Halverwege de jaren zeventig breidde Blohm + Voss zijn assortiment uit met “offshore” (boorplatforms, bevoorradings- en ondersteuningsfaciliteiten) en hervatte de scheepsbouw met het nieuw ontwikkelde MEKO-type. Dit type is sindsdien succesvol in export. Tot nu toe zijn ongeveer 40 eenheden (fregatten, korvetten) gebouwd.

Op 1 januari 1986 werd de Ross-fabriek van HDW (voorheen Vulkanwerft) overgenomen en aanvankelijk voortgezet als een onafhankelijke dochteronderneming, Ross Industrie GmbH. Het bedrijf stopte op 1 oktober 1987.

In 1995 werd Blohm + Voss AG de onafhankelijke bedrijven “Blohm + Voss GmbH“, voor scheepsbouw op de scheepswerf met ongeveer 1000 werknemers, “Blohm + Voss Repair GmbH“, voor scheepsreparaties en docking met ongeveer 350 werknemers, en de “Blohm + Voss Industries GmbH“, voor mechanische en fabriekstechniek met ongeveer 350 werknemers, gedeeld.

De drie gebieden werden gecombineerd onder “Blohm + Voss Shipyards & Services” en maakten van januari 2005 tot 2010 deel uit van ThyssenKrupp Marine Systems AG (TKMS), dat op zijn beurt behoorde tot het “Technologies” -gebied van ThyssenKrupp AG. Binnen TKMS heeft Blohm + Voss vooral de taak om megajachten en grotere marineschepen te ontwikkelen en te bouwen.

De turbinedivisie werd begin 2006 overgenomen door MAN Turbo AG en de defensietechnologiedivisie van BVI door Krauss-Maffei Wegmann eind 2006.

Vanaf 5 januari 2005 had Blohm + Voss zijn hoofdkantoor bij ThyssenKrupp Marine Systems. Deze omvatten:

Blohm + Voss
Blohm + Voss-reparatie
Blohm + Voss Industries
Nordseewerke GmbH, Emden
Howaldtswerke-Deutsche Werft, Kiel
Kockums, Zweden
Helleense scheepswerven, Griekenland
In 2008 werd opnieuw een reorganisatie doorgevoerd om de bedrijfsonderdelen voor civiele scheepsbouw en marineschepen onafhankelijker te positioneren. Blohm + Voss GmbH werd verdeeld in:

Blohm + Voss Shipyards GmbH (civiel)
TKMS Blohm + Voss Nordseewerke GmbH (Marine, sinds 1 juli 2010 Blohm + Voss Naval GmbH)
Mislukte verkoop aan Abu Dhabi MAR, 2009–2011
Op 15 oktober 2009 werd aangekondigd dat de verkoop van de bedrijven Blohm + Voss Shipyards GmbH, Blohm + Voss Repair GmbH en Blohm + Voss Industries GmbH werd overeengekomen met de Arabische holding Abu Dhabi MAR, een internationale scheepsassemblagegroep gevestigd in Abu Dhabi.

Op woensdag 24 maart 2010 werd Blohm + Voss, de laatste van de ooit grote scheepswerven in de haven van Hamburg, officieel verkocht aan de Arabische investeerder Abu Dhabi MAR. In april 2010 werd het koopcontract voor de acquisitie van Blohm + Voss Shipyards in Hamburg en de productiefaciliteiten voor civiele scheepsbouw van de voormalige HDW Gaarden inclusief de werknemers in Kiel voltooid. Abu Dhabi MAR moet 80% van de Hamburgse bedrijven Blohm + Voss Repair en Blohm + Voss Industries bezitten vast te houden. De bedrijven kwamen ook een partnerschap voor de maritieme sector overeen, waaronder de oprichting van een 50:50 joint venture met de naam Blohm + Voss Naval voor het gebied van ontwerp en projectmanagement in scheepsbouw boven zee . Eind juni 2011 werd aangekondigd dat Abu Dhabi MAR blijkbaar problemen had met de financiering van de aankoop.

Op 1 juli 2011 heeft ThyssenKrupp aangekondigd dat de verkoop van Blohm + Voss niet heeft plaatsgevonden. Alleen het civiele deel van HDW in Kiel-Gaarden (nu Duitse marinewerven) zou aan Abu Dhabi MAR worden verkocht.  ThyssenKrupp had de verkoop van de civiele delen van Blohm + Voss in Hamburg en Howaldtswerke-Deutsche Werft (HDW) in Kiel in 2009 al aangekondigd aan de holding, maar de gedetailleerde onderhandelingen waren altijd uitgesteld. In de afgelopen paar maanden zijn essentiële vereisten voor een gemeenschappelijke aanpak veranderd. Dit liet Blohm + Voss onder het beheer van ThyssenKrupp.

Medio september 2011 toonden zowel de Lürssen-scheepswerf, gevestigd in Bremen-Vegesack, als het Britse private equity-fonds Star Capital Partners interesse in een overname, die ook tot bepaalde activiteiten kon worden beperkt. Begin december 2011 keurde ThyssenKrupp de verkoop aan Star Capital goed, die alleen het civiele deel van de scheepswerf met bijna 1500 werknemers en de bedrijven Blohm + Voss Shipyards, Blohm + Voss Repair (inclusief Blohm + Voss Oil Tools) en Blohm + Voss Industries trof waarvan de betrokken dochterondernemingen De verkoop werd voltooid op 27 februari 2012.  De aankoopprijs werd vastgesteld op ongeveer 150 miljoen euro.

Deze verkoop scheidde ThyssenKrupp en Blohm + Voss. ThyssenKrupp concentreert zich nu op scheepsbouw door ThyssenKrupp Marine Systems (TKMS).

Star Capital heeft de divisie Blohm + Voss Industries begin 2013 verkocht aan de SKF Group. Het bedrijf opereert nu onder de naam “SKF Marine GmbH“.
Op 1 juli 2013 werd Oil-Tools verkocht aan het Amerikaanse bedrijf Forum Energy Technologies en opereert nu onder de naam Forum B + V Oil Tools
De dochteronderneming voor testdiensten Blohm + Voss Inspection Service GmbH (BIS) werd met terugwerkende kracht overgenomen door de Zeppelin Group op 1 oktober 2013. Het werd voortgezet als een dochteronderneming van Zeppelin Rental GmbH & Co. KG gevestigd in Garching als BIS Inspection Service GmbH.
Blohm + Voss Repair en Blohm + Voss Shipyards fuseren tot Blohm + Voss GmbH
De Nederlandse manager Fred van Beers leidde het bedrijf vanaf 1 maart 2015 tot het werd overgenomen door de scheepswerfgroep van Lürssen. Hij fuseerde de bedrijven Blohm + Voss Shipyards en Blohm + Voss Repair in “Blohm + Voss GmbH” en verhuisde ook de ontwerpafdeling van Kiel naar Hamburg om de businessunit (BU) “Yachts” te concentreren. De productiegebieden werden uitgebreid naar klantsegmenten als BU’s “Production Services“, “Ship Services” en “Power Plant and Marine Systems”.

De geplande overname van Blohm + Voss door de scheepswerfgroep van Lürssen werd aangekondigd op 28 september 2016. De koper was hun dochteronderneming Lürssen Maritime Beteiligungen GmbH & Co KG. Na goedkeuring door het Federal Cartel Office werd de transactie van kracht op 11 november 2016; Aanvankelijk was Dieter Dehlke, die op 1 juli 2016 werd benoemd tot commercieel directeur, verantwoordelijk als enig directeur voor de verdere richting van het bedrijf en de operationele link met de nieuwe eigendomsstructuur. Ralph Petersen is sinds 1 januari 2018 aan boord als technisch directeur. Met de overname versterkt Lürssen zijn positie in de refit-business voor jachten. De serviceportfolio in de reparatieactiviteiten van commerciële schepen (koopvaardijschepen en cruiseschepen) wordt uitgebreid door Blohm + Voss en de nieuwbouwactiviteiten van marineschepen worden afgerond binnen de Lürssen-bedrijvengroep. Blohm + Voss werkt al jaren met Lürssen aan de bouw van marineschepen, momenteel aan de bouw van de F125-fregatklasse voor de Duitse marine.

Wijziging van rechtsvorm naar een commanditaire vennootschap
Met ingang van 4 juli 2017 vond een vormverandering plaats van Blohm + Voss GmbH naar Blohm + Voss B.V. als onderdeel van het lopende verbindingsproces met de Lürssen-bedrijvengroep. & Co. KG. Met deze omzetting in de rechtsvorm van een commanditaire vennootschap werd de structuur in overeenstemming gebracht met die van de hele groep Lürssen-bedrijven.